Η Φιλική Εταιρία

Το 1814, στην Οδησσό της σημερινής Ουκρανίας συναντιούνται τρείς Έλληνες και αποφασίζουν την σύσταση μιας οργάνωσης η οποία θα προετοίμαζε την επανάσταση και τον ξεσηκωμό του ελληνικού έθνους. Πρόκειται για τους Νικόλαο Σκουφά, 35 χρόνων, από το Κομπότι της Άρτας, τον Εμμανουήλ Ξάνθο, 42 χρόνων, από την Πάτμο και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ, 26 χρόνων, από τα Γιάννενα.

Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Εμμανουήλ Ξανθού σκοπός της οργάνωσης είναι η "νέγερσιν και απελευθέρωσιν του Ελληνικού Έθνους και της Πατρίδoς μας". Το 1816 τα μέλη της φθάνουν μόλις τα 20 για να εκτοξευτούν σε δεκάδες χιλιάδες τους πρώτους μήνες του 1821.

Μέλη γίνονται άνθρωποι από όλες τις κοινωνικές τάξεις, έμποροι, κληρικοί, Φαναριώτες και κοτζαμπάσηδες. Μεταξύ τους και άτομα τα οποία θα γράψουν την δικιά τους ιστορία στην πορεία των Ελλήνων προς στην ελευθερία όπως οι Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Αναγνωσταράς, ο  Παπαφλέσσας, ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός και άλλοι.

Για να γίνει κάποιος μέλος της Φιλικής εταιρίας έπρεπε να επαναλάβει έναν μικρό όρκο τρεις φορές μπροστά από ένα Ευαγγέλιο :

«Ορκίζομαι εις το όνομα της αληθείας και της δικαιοσύνης, ενώπιον του Υπερτάτου Όντος, να φυλάξω, θυσιάζων και την ιδίαν μου ζωήν, υποφέρων και τα πλέον σκληρά βάσανα το μυστήριον, το οποίον θα μου εξηγηθεί και ότι θα αποκριθώ την αλήθειαν εις ό,τι ερωτηθώ».

Τον Απρίλιο του 1820, 2 χρόνια μετά τον θάνατο του Σκουφά, αρχηγός της οργάνωσης γίνεται ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Την εποχή εκείνη οι συνθήκες έδειχναν αρκετά ώριμες για να γίνει η επανάσταση και ο Υψηλάντης εκπόνησε ένα μεγαλόπνοο σχέδιο. Το σχέδιο ήταν αρχικά να ξεσπάσει ταυτόχρονα επανάσταση των Σέρβων και των Μαυροβουνίων, καθώς και στη Μολδοβλαχία. Παράλληλα να κάψουν τον τουρκικό στόλο στην Κωνσταντινούπολη, ενώ να ηγηθεί ο Υψηλάντης της επανάστασης στην Πελοπόννησο.

Η επανάσταση ξεκινά στη Μολδοβλαχία

Η ανάληψη της αρχηγίας από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη ήταν καθοριστική. Γρήγορα ξεπεράστηκε η κρίση εμπιστοσύνης που υπήρχε μεταξύ των μελών της Φιλικής Εταιρίας για το ποιός "ηγείται" στην οργάνωση ενώ σταμάτησαν και οι έριδες και οι αμφιβολίες.

Ο Υψηλάντης κρίνοντας πως οι συνθήκες ήταν οι κατάλληλες για την επανάσταση ενέκρινε το "Σχέδιον Γενικόν" που είχε συντάξει ο Παπαφλέσσας και ο Λεβέντης, σχέδιο το οποίο προέβλεπε :

1) Ταυτόχρονη εξέργεση των Σέρβων και των Μαυροβούνιων
2) Η Επανάσταση να εκδηλωθεί στη Μολδοβλαχία με τον εμπειροπόλεμο Γεωργάκη Ολύμπιο
3) Να εμπρηστή το σύνολο του Τουρκικού στόλου στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης
4) Να ξεκινήσει η επανάσταση στην Ελλάδα αφού φτάσει εκεί ο Υψηλάντης

Η επιλογή της Μολδοβλαχίας έγινε από τον Υψηλάντη πολύ προσεχτικά. Οι δύο χώρες Μολδαβία και Βλαχία ήταν αυτόνομες ηγεμονίες, ανάμεσα στη Ρωσία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι ηγεμόνες τους, που πολλές φορές ήταν και Έλληνες, διατηρούσαν και μικρές στρατιωτικές φρουρές. Επιπλέον, εγγυήτρια δύναμη για την αυτονομία των περιοχών ήταν η Ρωσία επομένως υπήρχε περίπτωση οι Ρώσοι να επέμβουν ως προστάτες των ομοθρήσκων τους ορθοδόξων λαών.

Στις 22 Φλεβάρη ο Αλέξανδρος Υψηλάντης με τους αδελφούς του Νικόλαο και Γεώργιο, τον Γ. Καντακουζηνό, τον Πολωνό αξιωματικό Γαρνόφσκι περνάει τον ποταμό Προύθο   φτάνει στο Ιάσιο. Υπήρχαν πληροφορίες πως το σχέδιο της Επανάστασης είχε προδοθεί και για αυτό ο ηγέτης της Φιλικής Εταιρίας αποφάσισε να ξεκινήσει άμεσα η επανάσταση στην Μολδοβλαχία υπό τις οδηγίες του ίδιου.

Στις 23 ξεσπά η επανάσταση και η πρώτη προκήρυξη που απηύθυνε ο ίδιος προς το Εθνος έγραφε: «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος», με την οποία καλούσε τους Ελληνες: «Να αποτινάξωμεν τον αφόρητον τούτον ζυγόν... Να ελευθερώσωμεν την Πατρίδαν».

Την 1 Μαρτίου αρχίζει την πορεία του προς τη Βλαχία αφού ενώθηκε με τα τμήματα του Γεωργάκη Ολύμπιου, του Φαρμάκη και πολλών Ελλήνων εθελοντών. Μαζί με τον Ιερό Λόχο που είχε συγκροτηθεί από 500 περίπου σπουδαστές των σχολών των πριγκιπάτων, η στρατιωτική δύναμη του Υψηλάντη έφτανε τους 7.000, μεταξύ των οποίων ήταν Βαλκάνιοι γείτονες (Σέρβοι, Βούλγαροι, Αρβανίτες).

Δυστυχώς για τον μεγάλο αγωνιστή ο στρατός του καταστρέφεται στην μάχη του Δραγατσανίου στις 7 Ιουνίου του 1821. Ο ίδιος παραδόθηκε στους Αυστριακούς, φυλακίστηκε και απελευθερώθηκε στις 24 Νοεμβρίου 1827 για να πεθάνει άρρωστος 2 μήνες αργότερα. Η επανάσταση στην Μολδοβλαχία είχε αποτύχει. Στην Πελοπόννησο μόλις ξεκινούσε.