ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ

Προς την κατεύθυνση αυτή μπορούν να στηριχθούν διάφορες στρατηγικές σχεδιασμού⁹⁶. Η θεωρητική μας προσέγγιση, εν είδει θεμελιακής τοποθέτησης με την οποία πιστεύουμε άτι δεν θα διαφωνούσαν οι θεωρίες (ή το δόγμα) του τοπικισμού oxy\v αρχι­τεκτονική⁹⁶" ή τα διδάγματα του μοντέρνου κινήματος, θέλει να αναφέρεται άμεσα (συνθετικά, τυπο­λογικά, συντακτικά) στο υπάρχον περιβάλλον (context), να «υλοποιεί στοιχεία του» αφοΰ πρώτα το οικειοποιηθεί, χωρίς ωστόσο, να αντιγράφει άκριτα τα τοπικά χαρακτηριστικά και να αναπαράγει μιμητικά (pastiche) τις παλιές μορφές⁹⁷. Η λαϊκή αρχιτεκτονική κληρονομιά έχει διδακτικό ενδιαφέ­ρον ως «μια μακρόχρονη εμπειρία προσαρμογής στο περιβάλλον»⁹⁸ και όχι απλώς ως «μορφολογική πρότυπο». Τα νέα κτίρια επιλέγουμε να «συνδιαλέγονται διακριτικά με τα γειτονικά μέσω της διάΙ πλάσης τοϋ όγκου, της κλίσης της στέγης, της κλίμακας των χώρων και τοϋ ρυθμοΰ των ανοιγμάτων] Μορφές σύγχρονες, που αποτελοϋν, όμως, τη φυσική συνέχεια της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής εμπνευσμένες από αυτήν»⁹⁹. Με άλλα λόγια προσπαθήσαμε να αναγνώσουμε, ανακαλύψουμε και ανακαλέσουμε την «ελεύθερη», μη γεωμετρική {γραφικιγ^9α), τυχαία φαινομενικά λογική που έχουμί μπροστά μας, να την ιδιοποιηθούμε, να την αφομοιώσουμε (να την βιώσουμε δηλαδή σε ένα βαθύτε· ρο νοητικό επίπεδο), να την μεταφράσουμε γεωμετρικά, να την υποτάξουμε σχεδιαστικά και να τη) μεταγράψουμε συνθετικά.

Ασφαλώς, στην περίπτωση μας δεν έχουμε να κάνουμε με έναν χαρακτηρισμένο-ανακηρυγμένο Ι προστατευμένο ιστορικό οικισμό, για τον οποίο να ισχύουν ειδικοί περιοριστικοί όροι δόμησης¹⁰⁰! άλλες δεσμεύσεις. Το χωριό, ούτε καν έτυχε να κριθεί ότι χρίζει περιορισμένης προστασίας (βαθμό; προστασίας: 3), από την ομάδα αρχιτεκτόνων που στις αρχές τις δεκαετίας του '70 της είχε ανατεθε η «μελέτη εντοπισμού, καταγραφής και αξιολογήσεως οικισμών», στην Πελοπόννησο και τα Νότκ Επτάνησα (πράγμα που έγινε για τους όμορους οικισμούς: Ασούτενα και Μάλη)¹⁰¹. Το τελευταίο μας αφήνει βεβαίως μεγαλύτερη ευχέρεια κινήσεων, νομιμοποιεί τολμηρούς χειρισμούς και ελευθερύ επεμβάσεων, καθώς, και τη δυνατότητα χρησιμοποίησης «νέων υλικών», όπως το μπετόν αρμέ¹⁰². Τ( ισχύον θεσμικό πολεοδομικό πλαίσιο, για το χωριό, όταν η χρήση είναι κατοικία καλύπτεται από τ' σχετικό με τους στάσιμους οικισμούς Π.Δ/γμα από 6-12-82¹⁰³, ενώ για οποιαδήποτε άλλη χρήση ισχύoυν οι όροι δόμησης για οικισμούς προϋφιστάμενους του '23¹⁰⁴

90. Ε. Καμπούρη, Οι ήπιες επεμβάσεις σε ιστορικά κτίρια και οικιστικά σύνολα, αναγκαία ποιοτική παράμετρος στη διαχείριση και επανάχρησή τους, στο ΥΠΠΟ-ΤΕΕ, Ήπιες επεμβάσεις (όπ. σημ. 8), σσ. 47-60.

91. Ά. Κουβελα, Πνευματικό Κέντρο Καλαμάτας η το μέλλον της παράδοσης, ΑΘ, τ. 16 (1982), σ. 234.

92. Ν. Πετρίδης, Προβλήματα ένταξης νέων κτηρίων σε παραδοσιακούς οικισμούς, ΑΣΠΜΣ, τ. 1 (1984), σσ. 279-280.

93. Βλ. το «Χάρτη της Βενετίας» και τη «Διακήρυξη του Άμστερνταμ». Μποΰρας, Σημειώσεις Ι (όπ. σημ. 83), σσ. 32-48,
1 ιδίως σ. 36' ΥΠΠΟ, Ανθολογία Ελληνικής Αρχιτεκτονικής. Ή κατοικία στην Ελλάδα άπό το 15ο στον 20ό αιώνα (επιμ.)

94. Π. Τουλιάτος, Αναγνώριση και ανάλυση τοπικών ιστορικών δομικών συστημάτων, στο ΥΠΠΟ-ΤΕΕ Ήπιες επεα-Ρασει_?(_0π. σημ. 8), σσ.3-14.

95.  Κ. Δεμίρη, Συνάρθρωση τοϋ νέου με το παλαιό, ΑΘ, τ. 27 (1993), σ. 26. Η επισήμανση και η παρένθεση είναι δικέ
μου.

96. Αυτόθι, σσ. 21-26.
96α. Βλ. τα άρθρα: Α. Colquhoun, Ή έννοια τοΰ τοπικισμού, ΘΧΤ, τ. 25 (1994), σσ. 176-180· Α. Τζώνης και L. Lefaivrf

Ό κάναβος και ή πορεία. Μια εισαγωγή στο έργο του Δημήτρη και της Σουζάνας Άντωνακάκη, και μερικές προκαταρτικά σκέψεις γύρω από τήν ιστορία τής σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής κουλτούρας, ΑΘ, τ. 15 (1981), σσ. 164-178.

97.      Όπως γίνεται επί παραδείγματι με την επιδερμική, κίβδηλη και άγονη, προσηλωμένη σ' έναν κοινότοπο λαϊκίστιχ διακοσμητικό μανιερισμό, αντιγραφή μορφολογικών στοιχείων, στις ευτελείς «νεοπαραδοσιακές» οικοδομές της τρέχοι σας νεοελληνικής καταναλωτικής πραγματικότητας. Πρβλ. Δ. Φιλιππίδης και Γ. Κίζης, Ενάντια στη νεοπαραδοσια φενάκη ή χτίζοντας σε παραδοσιακό οικισμό, ΘΧΤ, τ. 20 (1989), σσ. 68-70.

98.      Συζήτηση μέ τον Alvaro Siza, ΘΧΤ, τ. 14 (1983), σ. 48.

99.      Ά. Χριστιφίδου, Παραδοσιακή και σύγχρονη αρχιτεκτονική. Σύγκρουση, συνύπαρξη ή ένταξη; ΘΧΤ, τ. 20 (198 σ. 61.

99α. Για τον όρο γραφικό (picturesque), βλ. Α. Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη, Το γραφικό ως αισθητική ποιότητα. Η αισθΙ τική του περιβάλλοντος και το ελληνικό τοπίο, στο Δουκέλλης, Ελληνικό Τοπίο (όπ. σημ. 10), σ. 187-203.

100.       Πρβλ. Δ. Χριστοφιλόπουλος, Το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας, συντηρήσεως και άναβιώσεως παραδοσιακό] κτιρίων και συνόλων, στο ΤΕΕ/Τμήμα Μαγνησίας, Συντήρηση και αναβίωση παραδοσιακών κτιρίων κα\ συνόλων(εΜ Ά. Κωτσιόπουλος και Α. Ξεναρίου-Μανασσή), Θεσσαλονίκη "1983, σσ. 141-146.

101.       Βλ. Παναγιωτόπουλος, Μεσσηνίας ιστορικογεωγραφικά (όπ. σημ. 3), σ. 15 σημ. 42.

102.       Ένα υλικό που έχει παρεξηγηθεί από τους πολλούς, λόγω κακής χρησιμοποίησης του. Ωστόσο, επιτυχή πας» δείγματα χρησιμοποίησης σκυροδέματος σε ευαίσθητες περιοχές, τοπία και κτίσματα έχουν να επιδείξουν Έλληνες agf τέκτονες, εκφραστές συνήθως μιας συναισθηματικής προσέγγισης ενός εγχώριου τοπικισμού (βλ. κυρίως τα έργα των Πικιώνη, Α. Κωνσταντινίδη, Δ. & Σ. Αντωνακάκη κ.ά.).

103.       «Καθορισμός όρων και περιορισμών δομήσεως οικισμών της Χώρας» (ΦΕΚ 588Δ723-12-82).

Του Π.Δ. 2-3-81 (ΦΕΚ 138Δ') αν η δόμηση γίνεται μέσα στα όρια του οικισμού. Και του Π.Δ. 6-10-78 (ΦΕΚ 5384 αν η δόμηση γίνεται στην υπόλοιπη περιοχή των 800 μ. Στη δεύτερη περίπτωση ισχύουν και οι λοιπές διατάξεις για 1 δόμηση εκτός σχεδίου. Στην περίπτωση μας, αν θεωρήσουμε ότι αυτή ανήκει στην κατηγορία των κτιρίων κοινής ωφελείο και με επιφάνεια του οικοπέδου πλέον των 2.500 τ.μ., ορίζεται συντελεστής δομήσεως 0,40.