ΚΤΙΡΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Στα προηγούμενα διατυπώθηκε με σαφήνεια, πιστεύουμε, τόσο η βασική θεωρεία της πρότασης για την αναβίωση της Ποταμιάς, όσο και ο τρόπος λειτουργίας του ΚΑΕΜ, έστω ακροθιγώς. Οι απαιτήσεις των χρήσεων επιβάλουν εδώ μια ψηλάφηση στην αρχιτεκτονική - λειτουργική και τεχνική - πρακτική πλευρά του θέματος, για μια επιπλέον εμβάθυνση στην πρόταση μας. Από την ανάπτυξη αυτή προκύπτει αβίαστα το κτιριολογικό πρόγραμμα του συγκρο­τήματος και η αναλογία κάλυψης των λειτουργικών αναγκών ανάμεσα σε υπάρχοντα και νέα κτίρια (πίν. 33).

Οι κτιριακοί χώροι, λοιπόν, συμβατοί με τους συγχρόνους όρους διαβίωσης, πρέπει να ανταποκρί­νονται στις ακόλουθες ενεργές χρήσεις:

Α'1. Φιλοξενία για 18-20 το πολΰ ερευνητές ή σπουδαστές· απαιτούνται με άλλα λόγια ξενώνες. Οι μονάδες κατοικίας θα είναι ενός ή δυο ατόμων. Αρκεί να δοθούν 15-20 τ.μ. ανά άτομο (σύνολο 300 τ.μ.). Να αξιοποιηθούν τα υπάρχοντα κελύφη από λιθοδομή μετά από αποκατάστασί} ή ανακατα­σκευή⁸³ με τις κατάλληλες αρχιτεκτονικές βελτιώσεις, τροποποιήσεις και μετατροπές, είναι νομίζουμε η σωστή λΰση, ακριβώς γιατί εξασφαλίζεται η «διατήρηση της παλιάς χρήσεως»⁸⁴ (κυριολεκτικά επα­ναχρησιμοποίηση). Στο ανώι, εν γένει, όπως και στο παραδοσιακό σπίτι, τοποθετείται η κύρια χρήση: ο χώρος διημέρευσης (με μικρή κουζίνα και καθιστικό) και τα υπνοδωμάτια (μονόκλινα ή δίκλινα). Η δευτερεύουσα χρήση (χώροι υγιεινής και βοηθητικοί) βρίσκεται κατά κΰριο λόγο στα ισόγεια αλλά και στους ορόφους. Να γίνει εδώ πρόβλεψη για ένα ή δυο άτομα με κινητικά προβλήματα νομίζουμε ότι δεν είναι άστοχο.

Α'2. Διαμονή για τρεις καθηγητές ή επικεφαλής ερευνητικής ομάδας. Παρόμοια με παραπάνω, χρειαζόμαστε όμως μεγαλύτερο εμβαδόν για κάθε άτομο (30 τ.μ.) επειδή τα υπνοδωμάτια απαιτείται να είναι μονόκλινα (σύνολο 90 τ.μ.).

Α'3. Χώροι κατοίκησης για το μόνιμο προσωπικό. Δηλαδή τον φύλακα του χώρου, ο οποίος θα έχει την ευθύνη της συνεννόησης με όσους θα έρχονται στο Κέντρο, και τον ταβερνιάρη. Ο δεύτερος, μαζί με ένα άλλο πρόσωπο, τη γυναίκα του ενδεχομένως, θα φροντίζει επιπλέον για την καθαριότητα και την συντήρηση των χώρων. Απαιτείται δωμάτιο καθημερινής χρήσης και υπνοδωμάτια (ένα μονόκλι­νο και ένα δίκλινο), θα χρειαστούμε περίπου 50 τ.μ. για τα τρία άτομα.

Β'.Ένα κεντρικό κτίριο, μια αίθουσα συγκεντρώσεων δηλαδή, με πολλαπλές δυνατότητες των 120-150 θέσεων με ημιμόνιμα καθίσματα (120x1,40 τ.μ./ άτομο = 168 τ.μ.)⁸⁵. Ο χώρος θα έχει περισσότερες από μία χρήσεις, θα λειτουργεί ως συνεδριακή αίθουσα, τόπος διαλέξεων, προβολών, περιστασιακά ως εκθεσιακός χώρος κ.λπ. θα υποστηρίζεται από τους απαραίτητους χώρους υγιεινής και άλλους αναγκαίους βοηθητικούς (είσοδος-προθάλαμος, ιματιοθήκη, φουαγιέ).

Γ'. Ένα εστιατόριο συνολικού εμβαδού 85 τ.μ., που θα λειτουργεί και σαν καφενείο. Με κουζίνα-παρασκευαστήριο φαγητού 20 τ.μ., αποθήκη τροφίμων 10 τ.μ. σε θέση εύκολη για την πρόσβαση του οχήματος τροφοδοσίας, αίθουσα συμποσίων (τραπεζαρία) περίπου 40 τ.μ. για την ταυτόχρονη εξυπη­ρέτηση 30 ατόμων (xl,2 τ.μ./ άτομο = 36 τ.μ.)⁸⁶ και τουαλέτες με κοινό προθάλαμο 15 τ.μ.

Δ'. Μια ενότητα τριών εργαστηρίων, συνολικού εμβαδού περίπου 75 τ.μ. Εργαστήριο ελαφριάς συντήρησης 30 τ.μ. με αποθήκη για τα ευρήματα 15 τ.μ., τεσσάρων θέσεων εργασίας (4x10 τ.μ./ άτομο = 40 τ.μ.)⁸⁷. Φωτογραφικό εργαστήριο (10 τ.μ.)⁸⁸. Χώρο με σχεδιαστήρια και θέσεις υπολογιστών 20 τ.μ., για την σχεδιαστική αποτύπωση των αντικειμένων, για τέσσερα άτομα (4x3,5 τ.μ./ άτομο = 14 τ.μ.)⁸⁹.

Ε'. Ιδιαίτερα γραφεία (διοίκηση) για τρεις διευθύνοντες καθηγητές 25 τ.μ. και μια γραμματέα 10 τ.μ., ένα δωμάτιο-ψηφιακό κέντρο 10 τ.μ. (για τον server του δικτύου ηλεκτρονικών υπολογιστών, τις αποθηκευτικές διατάξεις για backup κ.λπ.) και χώρο αρχείου 10 τ.μ. για την αναλυτική ευρετηρίαση, καταγραφή και περιγραφή των αρχαιολογικών θέσεων. Κατάλογος των θέσεων εν συντομία θα δια­τίθεται σε ηλεκτρονική μορφή και θα δημοσιεύεται στο διαδίκτυο.

ΣΤ'. Μικρή βιβλιοθήκη (με βιβλιοστάσια και αναγνωστήριο), φωτοθήκη και χαρτοθήκη, 40 τ.μ. Ζ'. Ένα φυλάκιο στο κΰριο σημείο άφιξης για την υποδοχή, τον έλεγχο και την πληροφόρηση των επισκεπτών (περίπου 10 τ.μ.).

Η'. Ένα υπαίθριο αμφιθέατρο 60 θέσεων. Θα χρησιμοποιείται για συναντήσεις (όταν ο καιρός εί-I ναι καλός) ή εκδηλώσεις αναψυχής.

Θ'. Οι υπαίθριοι-ακάλυπτοι χώροι οργανώνονται και αναμορφώνονται. Γίνεται καθαρισμός από ' τη βλάστηση. Διευθετούνται οι υψομετρικές διαφορές (14 μ.)· διαμορφώνονται επίπεδα-πλατώματα. Δημιουργούνται σκάλες, ράμπες, πορείες και περάσματα. Κατασκευάζονται τοίχοι αντιστήριξης, λι­θόστρωτες πλακοστρώσεις και υπαίθρια καθιστικά με πεζούλια. Τοποθετούνται διακριτικά φωτιστι­κά. Φυτεύονται δέντρα και κληματαριές.

Ι'. Χώρος στάθμευσης 8 ιδιωτικής χρήσεως αυτοκινήτων και 6 υπόστεγες θέσεις για τεταρτοκίνητα οχήματα εκτός δρόμου (τΰπου jeep), τα οποία θα χρησιμοποιούνται σε μόνιμη βάση για τις υπαίθριες ; αρχαιολογικές εξερευνήσεις. Χωροθετοΰνται εντός της περιοχής επέμβασης, στα όρια της. Για τις ημέ­ρες αιχμής, με μεγάλη άφιξη επισκεπτών ή συνέδρων, επιπλέον χώροι στάθμευσης μπορεί να βρεθούν : περιστασιακά στις παρυφές του χωρίου, στο πλάτωμα για παράδειγμα του πανηγυριού.

Το σύνολο των κλειστών χώρων που απαιτούνται από το κτιριολογικό πρόγραμμα εγγίζουν τα * 950 τ.μ. Άρα πρέπει να πραγματοποιηθούν επιπλέον περίπου 450 τ.μ. νέας καθαρής-ωφέλιμης επιφάνειας.

83. Αποκατάσταση είναι η επαναφορά του κτιρίου στην αρχική του κατάσταση. Όταν το κτίριο έχει καταπέσει, έχουμε ανακατασκευή με την προσθήκη νέων αρχιτεκτονικών μελών και νέων υλικών. Βλ. Χ. Μπούρας, Σημειώσεις, Τοΰ μαθήμα­τος: «Αποκαταστάσεως των μνημείων Ι», Αθήνα 1983, σσ. 2-3.

84. Αυτόθι, σ. 32.

85. J. DeChiara και J. Callender, Χρυσός οδηγός κτιριολογίας, τ. 1, μτφρ. Τ. Παναγιωτακοποΰλου, Ε. Μπεζεριάνου και Ε. Μπισκίνη, Αθήνα χ.χ, σ. 136.

86. Αυτόθι.

87. Πρβλ. Γ. Κΰρου, Σύγχρονες τάσεις στον σχεδιασμό σχολικών κτιρίων στον δυτικοευρωπαϊκό χώρο, ΑΘ, τ. 13 (1979), σ. 166 πίν. 3 αρ. 7.

88. Πρβλ. J. Hedgecoe, To βιβλίο του φωτογράφου, μτφρ. Μ. Ρουμελιώτης, Αθήνα "1992, σ. 63.

89. Κΰρου, Τάσεις στον σχεδιασμό σχολικών κτιρίων (όπ. σημ. 87), σ. 166 πίν. 3 αρ. 9.