Νομοσχέδιο - Καλλικράτης

Αναβάθμιση Δημοτικού Συμβούλιου
78.    Το Δημοτικό Συμβούλιο παραμένει το βασικό όργανο με το τεκμήριο αρμοδιότητας εντός του Δήμου. Ο επιτελικός και ελεγκτικός του ρόλος ενισχύεται, μέσω της αναβάθμισης των Επιτροπών, και ταυτόχρονα ενισχύεται η θέση της αντιπολίτευσης (π.χ. στη Δημαρχιακή Επιτροπή). Δεδομένης της μείωσης του αριθμού των Δήμων, σε συνδυασμό με τον περιορισμό του αριθμού των μελών των τοπικών συμβουλίων, οδηγούμαστε σε δραστικό περιορισμό του συνολικού αριθμού των αιρετών. Αυτό επιτρέπει την αύξηση του αριθμού των δημοτικών συμβούλων.

79.    Ενόψει της προτεινόμενης αύξησης των μελών του δημοτικού συμβουλίου, αλλά και των πιεστικών αναγκών για αποσυμφόρηση της Ολομέλειας του Δημοτικού Συμβουλίου, ιδίως στους μεγαλύτερους δήμους, ενισχύονται αποφασιστικά οι Επιτροπές του Δημοτικού Συμβουλίου, οι οποίες  έχουν ανάλογη προς το Δημοτικό Συμβούλιο σύνθεση και μπορούν να έχουν, με βάση τον σχετικό κανονισμό ή/και σχετική ειδική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, και αποφασιστικές αρμοδιότητες. Η δημιουργία τέτοιων επιτροπών μπορεί να προσαρμόζεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, αφού σε τουριστικούς δήμους, λ.χ., μπορεί να συγκροτηθεί ειδική Επιτροπή Τουρισμού, σε αγροτικούς δήμους αντίστοιχη επιτροπή κ.ο.κ. Σε περιπτώσεις μείζονος σημασίας, μπορεί η εν λόγω Επιτροπή (αλλά και οι υπόλοιπες επιτροπές με αποφασιστικές αρμοδιότητες) να παραπέμπει το ζήτημα στο Δημοτικό Συμβούλιο, ενώ το ίδιο ισχύει και όταν ένας ορισμένος αριθμός μελών του Δημοτικού Συμβουλίου (λ.χ. τα 2/5) ζητήσει να ληφθεί η σχετική απόφαση από το Δημοτικό Συμβούλιο. Με αυτό το νέο θεσμό επιτυγχάνεται σημαντική αποσυμφόρηση του Δημοτικού Συμβουλίου, χωρίς να ματαιώνεται, σε περιπτώσεις μείζονος σημασίας, ο ρόλος του τοπικού αντιπροσωπευτικού σώματος. Ενόψει του όγκου, της βαρύτητας, του ειδικού - τεχνικού χαρακτήρα και του φόρτου εργασίας που προκαλούν στα Δημοτικά Συμβούλια τα ζητήματα χωροταξίας – χωροθέτησης (δραστηριοτήτων, καταστημάτων, ακόμη, λ.χ., και περιπτέρων), πολεοδομίας (τροποποιήσεις ρυμοτομικών ή οικοδομικών γραμμών κ.ά.) και περιβάλλοντος, απαραίτητη είναι η δημιουργία μιας Επιτροπής Χωροταξίας - Περιβάλλοντος με αναλογική συμμετοχή της αντιπολίτευσης, σύμφωνα με την σύνθεση του Δημοτικού Συμβουλίου.

80.     Η Δημαρχιακή Επιτροπή αποκτά αναλογικότερη συμμετοχή της αντιπολίτευσης, ενώ παράλληλα ενισχύεται ο εποπτικός και ελεγκτικός της ρόλος ως προς τα οικονομικά του δήμου. Προς τον σκοπό αυτό, ενόψει και της προτεινόμενης αύξησης των μελών του δημοτικού συμβουλίου, καθώς και των αρμοδιοτήτων της Δημαρχιακής Επιτροπής, τα μέλη της είναι είτε 7 (πέντε και δύο από την αντιπολίτευση), είτε 9 (έξι και τρία), είτε 11 (επτά και τέσσερα). Τα μέλη της Δημαρχιακής Επιτροπής εκπροσωπούν τις παρατάξεις τους (ομάδες) και συνεπώς παύουν να είναι μέλη της και αντικαθίστανται εφόσον πάψουν να είναι μέλη της παράταξης (ομάδας) τους.

81.     Ως προς την εποπτεία των οικονομικών (εκτέλεση-υλοποίηση προϋπολογισμού, πορεία εσόδων-εξόδων κλπ.) και γενικότερα της διαχείρισης του δήμου (έλεγχος απευθείας αναθέσεων, υλοποίηση τεχνικού προγράμματος, έργων/προμηθειών κ.ά.), η Δημαρχιακή Επιτροπή, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον κανονισμό λειτουργίας της, ενημερώνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα από τις υπηρεσίες και τα αιρετά εκτελεστικά όργανα του δήμου και εισηγείται σχετικά στο Δημοτικό Συμβούλιο. Στις αρμοδιότητές της, επίσης, περιλαμβάνεται η κατάρτιση σχεδίων και εισηγήσεων για τα εξής, ενδεικτικά, θέματα:
•    Ως προς την υλοποίηση του προϋπολογισμού, η υποβολή σχετικής τριμηνιαίας έκθεσης προς το Δημοτικό Συμβούλιο (βάσει σχετικής εισήγησης των οικονομικών υπηρεσιών που περιλαμβάνει οπωσδήποτε την πορεία των εσόδων-δαπανών), στην οποία πρέπει να καταχωρούνται και τυχόν παρατηρήσεις της μειοψηφίας. Η εν λόγω έκθεση, όπως άλλωστε κάθε πράξη των οργάνων του δήμου, πρέπει υποχρεωτικά να δημοσιεύεται και στο διαδίκτυο.  
•    Ως προς τη σύναψη δανείων από το δήμο, προτού αποφασίσει το Δημοτικό Συμβούλιο. Σημειώνεται ότι η σύναψη δανείων και γενικότερα η δανειακή επιβάρυνση των δήμων θα παρακολουθείται από την υπηρεσία εποπτείας, η οποία τηρεί και σχετικό αρχείο με συγκεντρωτικά στοιχεία.
•    Ως προς την διαχείριση της δημοτικής περιουσίας και ειδικότερα ως προς δωρεές δημοτικών ακινήτων, δωρεάν παραχώρηση κυριότητας και χρήσης, εκποίηση ή ανταλλαγή ή αγορά ακινήτων.
•    Ως προς την επιβολή τελών, δικαιωμάτων και εισφορών από το Δημοτικό Συμβούλιο.

Συμβούλιο Διαβούλευσης
82.    Καθιερώνεται Συμβούλιο Διαβούλευσης στο οποίο συμμετέχουν, εκτός από τον Δήμαρχο και τους επικεφαλής των δημοτικών παρατάξεων, εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών, μη κυβερνητικών οργανώσεων, οργανώσεων εργοδοτών, εργαζομένων και επαγγελματικών συλλόγων κ.ο.κ. Συγκροτείται με απόφαση του Δημάρχου και συγκαλείται υποχρεωτικά ετησίως, πριν από την έγκριση από το Δημοτικό Συμβούλιο, του ετήσιου Προγράμματος και Προϋπολογισμού του Δήμου. Σε συνεργασία με τους συλλογικούς φορείς της αυτοδιοίκησης, εκπονείται Οδικός Χάρτης Λήψης Απόφασης, ο οποίος περιλαμβάνει όλα τα στάδια και το περιεχόμενο των σχετικών διαδικασιών (διαβούλευση, ανάρτηση στο διαδίκτυο κλπ.).

Συνήγορος του Δημότη και Συνήγορος της Επιχείρησης
83.    Θεσμοθετείται ο «Συνήγορος του Δημότη» και ο «Συνήγορος της Επιχείρησης», με επιλογή με αυξημένη πλειοψηφία των 2/3 από το Δημοτικό Συμβούλιο, μεταξύ των μελών του, ή και εκτός αυτών, ενός προσώπου κύρους, το οποίο αναλάμβανει την ευθύνη διαμεσολάβησης μεταξύ πολιτών / συναλλασσόμενων με το δήμο και διοίκησης του δήμου, με στόχο την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης. Ο νέος αυτός θεσμός δεν υποκαθιστά, βέβαια, τον «Συνήγορο του Πολίτη», αλλά είναι ένας καθαρά τοπικός θεσμός, ο οποίος συνεισφέρει αποφασιστικά στη βελτίωση της δημοτικής διοίκησης και των σχέσεών της με τους πολίτες, ενώ από την άλλη πλευρά απαλλάσσει τους αιρετούς (και ιδίως το Δήμαρχο) από τον φόρτο που προκαλούν σχετικά αιτήματα από την πλευρά των πολιτών.  

84.    Ο Συνήγορος του Δημότη και της Επιχείρησης συντάσσει ειδική ετήσια έκθεση, η οποία παρουσιάζεται σε ειδική δημόσια συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου και αναρτάται στο διαδίκτυο. Ο ίδιος ο Συνήγορος του Δημότη και της Επιχείρησης υπάγεται, πάντως, όπως και κάθε δημόσια αρχή, στην ελεγκτική αρμοδιότητα του Συνηγόρου του Πολίτη.

Επαναθεμελίωση της Σχέσης του Δήμου με το Χωριό και τη Γειτονιά

85.    Συγκροτούνται πενταμελή τοπικά συμβούλια σε όλα τα υπάρχοντα τοπικά διαμερίσματα, με πληθυσμό τουλάχιστον 1000 κατοίκων και τριμελή τοπικά συμβούλια για πληθυσμό μικρότερο των 1000 κατοίκων (για τοπικά διαμερίσματα με πληθυσμό κάτω από 500 εκλέγεται ένας τοπικός εκπρόσωπος). Ιδρύονται τοπικά διαμερίσματα και στην έδρα των σημερινών Δήμων με πληθυσμό έως 10.000 και συγκροτούνται αντίστοιχα τοπικά συμβούλια. Το Τοπικό Συμβούλιο εκλέγει Πρόεδρο, ο οποίος συμμετέχει στις συνεδριάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων και της Εκτελεστικής Επιτροπής όταν συζητούνται θέματα που αφορούν το τοπικό τους διαμέρισμα και εισηγούνται σχετικά.

86.    Τα τοπικά συμβούλια έχουν αρμοδιότητες στην αντιμετώπιση τοπικής εμβέλειας προβλημάτων, όπως π.χ.:
•    Την αποκατάσταση επείγοντος χαρακτήρα βλαβών στο οδικό δίκτυο και τα συστήματα άδρευσης, ύδρευσης-αποχέτευσης (όταν ο δήμος δε διαθέτει ΔΕΥΑ), καθώς και επείγουσες δράσεις καθαριότητας, φύλαξης και συντήρησης σε κτίρια.
•    Τη διενέργεια επείγοντος χαρακτήρα δράσεων για την πυροπροστασία, την αντιπλημμυρική προστασία, την καθαριότητα των κοινόχρηστων χώρων και την προστασία του περιβάλλοντος στο τοπικό διαμέρισμα.

87.    Η κατά τα ανωτέρω άσκηση των νέων αρμοδιοτήτων που προστίθενται στις υφιστάμενες αρμοδιότητες των οργάνων δημοτικής αποκέντρωσης προϋποθέτει, βέβαια, και την ανάλογη οικονομική τους στήριξη. Προς τον σκοπό αυτό και προκειμένου να επιτευχθεί η κατά το δυνατό ισόρροπη ανάπτυξη των οικισμών των νέων Δήμων:
•    ο δημοτικός προϋπολογισμός διαθέτει ειδικά κεφάλαια και ποσοστά πόρων (με συγκεκριμένα κριτήρια κατανομής) για έργα και υπηρεσίες αποκεντρωμένου χαρακτήρα, με βάση τα τοπικά διαμερίσματα των δήμων που συνενώνονται. Τα ποσοστά πόρων και τα κριτήρια κατανομής καθορίζονται με σχετική Υπουργική Απόφαση, μετά από πρόταση της ΚΕΔΚΕ, και διασφαλίζουν την ισόρροπη ανάπτυξη και λειτουργία του δήμου, ώστε να μην υπάρχουν διακρίσεις σε βάρος χωριών και συνοικιών. Η πιστή εφαρμογή των εν λόγω κριτηρίων, καθώς και η υλοποίηση των σχετικών προβλέψεων, υπάγεται στον έλεγχο νομιμότητας που ασκείται από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα (υπηρεσία εποπτείας, ελεγκτικό συνέδριο κλπ.). 
•    αναπροσαρμόζονται τα ποσά της πάγιας προκαταβολής για κάθε τοπικό διαμέρισμα, ανάλογα με τον πληθυσμό του, και ορίζεται το ποσό της πάγιας προκαταβολής για όλα τα τοπικά διαμερίσματα ως ποσοστό των τακτικών εσόδων, με σχετική Υπουργική Απόφαση, μετά από πρόταση της ΚΕΔΚΕ, το οποίο αποτελεί υποχρεωτική δαπάνη, και εγγράφεται στον προϋπολογισμό του δήμου. Με αυτή την πάγια προκαταβολή καθίσταται δυνατή η άμεση και η εκ του σύνεγγυς αντιμετώπιση των αναγκών των διαμερισμάτων, χωρίς καθυστερήσεις και γραφειοκρατικές διαδικασίες. Υπόλογος για το αντίστοιχο ποσό είναι ο Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου.