Μουσείο Αίθουσα Γ

Στην τρίτη αίθουσα του Μουσείου Χώρας εκτίθενται σε δεκατρείς προθήκες ευρήματα από χώρους του Ανακτόρου και από άλλα σημεία του λόφου, καθώς και ένα σημαντικό μέρος από τα περιεχόμενα των τάφων που ανασκάφηκαν στην περιοχή του Εγκλιανού.
Στα ευρήματα που είναι εκτεθειμένα έξω από τις προθήκες περιλαμβάνονται:

□    Λίθινα ιερά κέρατα, τα οποία βρέθηκαν σπασμένα στη Διάβαση 91 και θα πρέπει ίσως να συσχετισθούν με το διπλανό ανακτορικό Ιερό 93. Εκτός Κρήτης, άλλα παραδείγματα λίθινων κεράτων είναι γνωστά από τον Γλά της Βοιωτίας, το Ακρωτήρι της Θήρας και δυο θέσεις (Μύρτου Πηγάδες και Κίτιον) στην Κύπρο.
□    Πίθος χωρίς λαβές, από το Δωμάτιο 32.

□    Γιγαντιαίος πίθος με κάλυμμα, του οποίου το σώμα φέρει ανάγλυφη διακόσμηση από οριζόντιους δακτυλίους, όπως ακριβώς και τα σημερινά παραδοσιακά πιθάρια της Κορώνης. Βρέθηκε σε κομμάτια στο Δωμάτιο 7 και υπολογίζεται ότι περιείχε λάδι.
□    Πήλινοι σωλήνες και κάλυμμα σε σχήμα λεκάνης, που αποτελούσαν το σύστημα της καπνοδόχου επάνω από την κεντρική εστία της Αίθουσας της Βασίλισσας (46). Κομμάτια από παρόμοιους σωλήνες βρέθηκαν και στην Αίθουσα του Θρόνου (6).
□    Τέσσερα μεγάλα αγγεία από τον Θολωτό Τάφο Βαγενά κοντά στον ανακτορικό λόφο, που περιείχαν δευτερεύουσες ταφές (ανακομιδές): Δύο πίθοι Μεσοελλαδικών τύπων, ένας ευρύστομος Κρητικός πίθος, με προχοή, των αρχών της Υστερομινωϊκής ΙΑ περιόδου (1550-1500 π.Χ.) και ένας τρίωτος Μυκηναϊκός πιθαμφορέας του λεγόμενου Ανακτορικού Ρυθμού (1500-1450 π.Χ.) με πλούσια διακόσμηση από βλαστούς κισσού.

Ο τελευταίος μπορεί να συγκριθεί με πιθαμφορείς του πρώτου ημίσεος του 15ου αιώνα π.Χ., διακοσμημένους με όμοιες φυλλωσιές κισσού, από μεγάλους θολωτούς τάφους στον Κακόβατο και στην Περιστέρια Τριφυλίας και στη Βιγλίτσα Τραγάνας. Οι πιθαμφορείς αυτοί, που φαίνεται να είχαν ταφικό κατά κύριο λόγο χαρακτήρα, συνιστούν μια ιδιαίτερα μεγαλοπρεπή δυτικοπελοποννησιακή κεραμεική ομάδα, αν και οι εμφανίσεις τους δεν περιορίζονται στην περιοχή αυτή. Οσον αφορά στα περιεχόμενα των προθηκών της τρίτης αίθουσας, το υλικό από το Ανάκτορο και τον οικισμό του Εγκλιανού είναι διευθετημένο σε εννέα προθήκες. Περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό αγγείων και πλή-
42

θος μικροαντικειμένων από διάφορες όλες. Αξίζει να σημειωθεί ότι ορισμένα από τα εκθέματα στην αίθουσα αυτή, αλλά και στην προηγουμένη, είναι εμφανώς μαυρισμένα και παραμορφωμένα από την πυρκαϊά που αποτέφρωσε το Ανάκτορο.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η κεραμεική που είναι εκτεθειμένη στις προθήκες στα δεξιά και στα αριστερά του γιγαντόσωμου πίθου (από το Δωμάτιο 7). Περιλαμβάνει πολλά τυπικά δείγματα χρηστικών αγγείων από δωμάτια-σκευοθήκες του Ανακτόρου, όπως οι Σκευοθήκες 67 και 68 του Νοτιοδυτικού Κτηρίου. Στις δύο αυτές σκευοθήκες βρέθηκαν εκατοντάδες μαγειρικά σκεύη και άλλα αγγεία καθημερινής χρήσης που θα μπορούσαν να καλύπτουν τις ανάγκες λειτουργίας της πιθανολογούμενης Αίθουσας Συμποσίων 65 του Ανακτόρου. Από τα εκτεθειμένα ακόσμητα αγγεία και σκεύη ξεχωρίζουν οι τριποδικές χύτρες και τα πυραυνα, ειδικά λειτουργικά σκεύη για τη διατήρηση και μεταφορά της φωτιάς (Εικ. 30).
Αξίζει ακόμη να προσεχθεί ο πήλινος κρατευτής μέσα στην Προθήκη 24 (Αρ. Β 58.861/1667). Πρόκειται για ανεξάρτητο σκεύος για τη στήριξη των οβελών που εχρησιμοποιουντο στο ψήσιμο του κρέατος. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο κρατευτής αυτός, που παραπέμπει στις σχετικές Ομηρικές περιγραφές (βλ. Ιλιάδα Ι 214, Οδύσσεια γ 463), είναι ο μόνος που γνωρίζουμε, μέχρι στιγμής, από κατοικία Μυκηναίου δυνάστη.

Ευρήματα από τους τάφους της περιοχής Εγκλιανού εκτίθενται σε τρεις προθήκες της τρίτης αίθουσας (Προθ. 24, 20, 21), στα αριστερά και δεξιά όπως εισερχόμεθα (π.χ. Εικ. 23, 24). Επίσης, σε μικρή προθήκη τοίχου παρουσιάζονται δύο αξιόλογα χάλκινα αγγεία (κρατήρας και λέβητας) από τον Θολωτό Τάφο Βαγενά. Πρέπει πάντως να σημειώσουμε ότι ορισμένα από τα σημαντικότερα ευρήματα από τους δύο μεγάλους βασιλικούς θολωτούς τάφους της περιοχής του Εγκλιανού είναι, εδώ και πολλά χρόνια, εκτεθειμένα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα (Προθήκη Πύλου). Σ' αυτά περιλαμβάνονται κομμάτια από ελεφάντινες πυξίδες (μικρά σκεύη με πώμα για τη φύλαξη κοσμημάτων ή αρωματικών αλοιφών) με ανάγλυφες διακοσμήσεις από τον Θολωτό Τάφο του Κάτω Εγκλιανού, καθώς και χρυσός βασιλικός σφραγιστήρας με γρύπα, χρυσό δακτυλίδι με παράσταση ιερού κορυφής (Εικ. 5) και χρυσές γλαύκες από τον Θολωτό Τάφο IV (Επάνω Εγκλιανού).
Από τα κτερίσματα που προέρχονται από τον Θολωτό Τάφο Βαγενά (Εικ. 1) και εκτίθενται στην πρώτη προθήκη της αίθουσας (Προθ. 24), στα αριστερά μας, ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν ορισμένα από τα πρώϊ'μα Μυκηναϊκά γραπτά αγγεία, τα χαρακτηριστικά μακρά χάλκινα ξίφη και τα άλλα χάλκινα όπλα, οι λίθινες αιχμές βελών, οι χάλκινοι δίσκοι ζυγαριάς, τα κοσμήματα και το πήλινο γυναικείο ειδώλιο (Εικ.23).

Τέλος, στην Προθήκη 21 βρίσκονται εκτεθειμένα, ανάμεσα στο πλούσιο κεραμεικό υλικό από τον Θαλαμοειδή Τάφο Ε-8, ορισμένα γραπτά αγγεία που αποτελούν εξαίρετα-δείγματα της πρώιμης Μυκηναϊκής κεραμεικής τέχνης της Πύλου. Σ' αυτά περιλαμβάνονται: □    Ενα κωνικό ρυτό (Αρ. Ευρ. MX 2890) διακοσμημένο με φοίνικες και άλλα μικρότερα μοτίβα (Εικ. 34). Πρόκειται για ένα από τα λίγα Μεσσηνιακά παραδείγματα του συγκεκριμένου είδους ρυτού, που αποτελεί κατ' εξοχήν σπονδικό σκεύος της Κρητομυκηναϊκής λατρείας. □    Ενας ψευδόστομος αμφορέας (MX 2898) με σειρές φύλλων κισσού, σε τρεις οριζόντιες ζώνες. Είναι ένα από τα τρία πρωϊμότερα παραδείγματα αμφορέων αυτού του τύπου, που είναι γνωστά από την ευρύτερη περιοχή της Μυκηναϊκής Πύλου.
□    Μια πρόχους (MX 2861) με πλούσια φυλλωσιά κισσού στον ώμο. Q    Δύο υψηλά κύπελλα του λεγόμενου τύπου Keftiu (MX 2891, 2892) διακοσμημένα με λεπτές κατακόρυφες "τρεμουλιαστές" γραμμές (διακόσμηση χελωνίου). □    Ενα ημισφαιρικό κύπελλο (MX 2887) διακοσμημένο με μεγάλες
ενωμένες οφθαλμοσπείρες.
□    Ενα αλάβαστρο (MX 2872) με διακόσμηση από δύο μεγάλα φύλλα με δικτυωτό γέμισμα ("ρακέττες") και άλλα αλάβαστρα (π.χ. MX 2866, 2893) με το χαρακτηριστικό μοτίβο του βράχου.

Επάνω Εγκλιανός, Ανάκτορο Νέστορος. Σχηματοποιημένα θαλάσσια Θέματα (σουπιές) επάνω σε ψευδόστομο αμφορέα από το χώρο 101 (κατά Blegen και Rawson 1966, ανάπτυγμα διακόσμησης από τον Pier dejong). Μουσείο Χώρας.