ΜΙΑ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΕΣΕΩΝ

Η μέθοδος της εντατικής επιφανειακής έρευνας (intensive survey), σε γενικές γραμμές, έχει ως εξής: Η περιοχή διερεύνησης χωρίζεται αρχικά σε μικρότερα πεδία των ενός ή δύο εκταρίων, με την βοήθεια χαρτών 1:5.000 και αεροφωτογραφιών. Ομάδες εργασίας πεδίου αποτελούμενες από τουλάχιστον πέ­ντε περιπατητές, μεταξύ των οποίων ένας ή δύο εξειδικευμένοι καθοδηγητές, σε μία πυκνή απόσταση (5-15 μ.) ο ένας από τον άλλο, σαρώνουν σε παράλληλες πορείες την υπαίθρια έκταση διασχίζοντας την εμπρός-πίσω εξετάζοντας την προσεκτικά. Συλλέγουν όστρακα και άλλα χειροποίητα αντικεί­μενα (λίθινα, μεταλλικά, οστά κ.λπ.) (εικ. 17). Εκεί που η πυκνότητα των αντικειμένων είναι μεγάλη ορίζονται θέσεις ειδικού ενδιαφέροντος, οι οποίες επανεξετάζονται λεπτομερέστερα. Η καθημερινή πρόοδος της χωροσκόπησης σημειώνεται στο χάρτη. Τοπογραφικές πληροφορίες μαζί με άλλα ίχνη ή κατάλοιπα από το παρελθόν περιγράφονται σε ημερολόγιο. Τα ευρήματα που συλλέγονται για κάθε θέση, μεταφέρονται στο εργαστήριο, καθαρίζονται, ονοματίζονται, ταξινομούνται, φωτογραφίζονται ή αποτυπώνονται σχεδιαστικά, προσδιορίζονται χρονολογικά και αποθηκεύονται. Κάθε θέση αξιο­λογείται και καταχωρείται σε κατάλογο. Στο τέλος, γίνεται έκθεση, συζήτηση, ερμηνεία και δημοσίευ­ση των αποτελεσμάτων⁷⁴. Η μεθοδολογία που περιγράψαμε μπορεί στην πράξη να διαφοροποιείται από την κάθε μια ερευνητική ομάδα ξεχωριστά ή/και να προσαρμόζεται από τόπο σε τόπο.

Τρίρριχτες στέγες στα σπίτια αρ. 8 & 9 (16-6-1993)

Παρά την όποια κριτική στην παραπάνω μέθοδο, π.χ. «ότι χωρίς ανασκαφή συλλεγμένα όστρακα μπορεί να μην αποδίδουν την πραγματική χρήση μιας θέσεως», είναι η μόνη δυνατότητα που έχουμε αν θέλουμε να χαρτογραφήσουμε αρχαιολογικά και να αναπαραστήσουμε οικιστικά κάποια μεγάλη περιοχή, εφόσον «λόγω οικονομικών προβλημάτων δεν μπορούμε να σκάψουμε σε κάθε αρχαιολογική θέση»⁷⁵. Αλλα πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι ότι δεν προκαλεί καταστροφές και δεν εμπλέκει στρωματογραφικά δεδομένα⁷⁵".

14. Χαρακτηριστικά σπιτιών Ποταμιάς

69α. Ph. Acheson και J. Davies, Περιφερειακές μελέτες, αρχαιολογική επιφανειακή έρευνα και αρχαιολογία του τοπίου στην Ελλάδα, στο Δουκέλλης,Ελληνικό Τοπίο (όπ. σημ. 10), σ. 35. Στη σ. 57 οι συγγραφείς χαρακτηρίζουν το πρόγραμμα αυτό «παππού» των ελληνικών τοπικών σπουδών.

70. Όπως στη Μήλο (1976), τη Βοιωτία (1979), τη Νότια Αργολίδα (1979), τη Κέα (1983), την κοιλάδα της Νεμέας (1984) κ.α., βλ. PRAP Ι, σ. 400^- Κ. Κωτσάκης, Ο νεολιθικός οικισμός: χώρος παραγωγής και ιδεολογίας, στο Α. Λαγόπουλος (επιμ.), Η ιστορία της ελληνικής πόλης, Αθήνα 2004, σ. 67 σημ. 9" Acheson και Davies, Περιφερειακές μελέτες (όπ. σημ. 69α), σσ. 35-39 και σσ. 53-58 όπου πλούσια σχολιασμένη βιβλιογραφία.

71. Βλ. PRAP Γ Ε. Zangger, Μ. Timpson, S. Yazvenko, F. Kuhnke και J. Knauss, The Pylos Regional Archaeological Project, Part II: Landscape evolution and site preservation,Hesperia, τ. 66/4 (1997), σσ. 549-641, πίν. 109-112- PRAP III, σσ. 343-380· W. Lee, Pylos Regional Archaeological Project, Part IV: Change and the Human Landscape in a Modern Greek Village in Messenia,Hesperia, x. 70/1 (2001), σσ. 49-98· S. Davis, Administrations and settlement in Venetian Navarino (PRAP, part IV), Hesperia, x. 73/1 (2004), σσ. 59-120.

72. Στη Διαδικτυακή έκδοση του PRAP (http://classics.uc.edu/prap), υπάρχει ο εξής κατάλογος 61 θέσεων από την Παλαιολιθική μέχρι την σύγχρονη εποχή: Σκάρμιγγα = 1927 Μεταμόρφωση (Αϊ-Κωσταντίνος 2 θέσεις, Σκάρμιγγά), Σα-πρίκι = Μεταξάδα (τα Καλόψανα 3 θέσεις), Χώρα (το Καλιάνεσι, η Καβαλαριά, Ζωοδόχος πηγή, Παλάτι του Νέστορα θαλαμωτοί τάφοι, Παλάτι τον Νέστορα χαμηλότερη πόλη, Τριανταφυλλιές, Κάτου Εγκλιανός), Οσμάναγα = Κορυφάσιο (Πισάσκι, του Μπελέρμπεη, του Χαρατσάρη θολωτός τάφος Οσμάναγα, Πόρτες), Τραγάνα (Αλαφινόρεμα, Αλαφίνα, τα Βοροϋλια, του Χασάναγα, Βιγλίτσα, τα Διακούπια, Τσοπάνη ράχη), Γαργαλιάνοι (Κάναλος, Μεγάλος κάμπος 2 θέσεις, οι Όρντινες, Αγια Σωτήρα, του Κουτσουβέρη, Κρυσταλλοπηγή, η Καλαντίνα 2 θέσεις, Αγιο-Κωσταντίνος, Ανάληψιτ), Ρωμανού (Γλυφαδάκι, Ρουμάνου, Ρείκια, Κτήμα Κοκκέβη), Μάραθος = Μαραθόπολις (Διαλισκάρι), Βρωμονέρι (Αγια Σωτήρα, Πηγάδια, η Νόζαινα, Βεργινόρεμα), Πυργάκης (η Τσούκα), Αγορέλιτσα = 1930 Αμπελόφυτο (του Ααγοΰ), Φλό­κα (η Πάνιτσα), Μουζοΰστα = 1930 Λεΰκη (η Καλντάμω 5 θέσεις), Βάλτα (Καστράκι, Άγιος Γεώργιος), Μαργέλη (το Κοντσουβέρι, στου Φαρφά τη ράχη 2 θέσεις, Άγιος Ιωάννης, η Βελίκα 2 θέσεις), Αγιοι Απόστολοι (τα Παλιόσπιτα).
73.J. Bennet, The PRAP survey's contribution, στο Davis, Sandy Pylos (όπ. σημ. 11), σσ. 134-138.
74.PRAP Ι, σσ. 400-414· Βαν Άντελ και Ράνελς, Χωρίς σκαπάνη (όπ. σημ. 68), σσ. 33-41.
75.Κ. Kilian, Ή διοικητική οργάνωση της Πΰλου και ή αρχαιολογική ιεραρχία των οικισμών της Αργολίδος κατά την Μυνηναϊκήν έποχήν, Πρακτικά τοϋ Β" Τοπικού Συνεδρίου Μεσσηνιακών Σπουδόίν (= Πελ. Παρ. 10), 1984, σ. 58.