ΜΙΑ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΕΣΕΩΝ

Πιστεύεται για την Ελλάδα, των διαφόρων ιστορικών περιόδων, «ότι θα υπήρχαν κάποτε στη χώρα πάνω από μισό εκατομμύριο αρχαιολογικές τοποθεσίες. Είναι αλήθεια πως οι τοποθεσίες που έχουν μέχρι τώρα επι­σημανθεί από παραδοσιακές αρχαιολογικές μεθόδους είναι κάτω από το ένα χιλιοστό του παραπάνω αριθμού»⁶⁸. Ωστόσο, στη δημοσίευση του 1972, των αποτελεσμάτων της συστηματικής εξερεύνησης του πανεπιστημίου της Minnesota στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο, καταγράφονται για όλες τις χρο­νικές περιόδους 735 αρχαιολογικές θέσεις⁶⁹.

Εδώ εφαρμόστηκε μια πρωτοποριακή για την εποχή της (δεκαετία '60) «εκτεταμένη» έρευνα πεδίου που «καμιά ιστορία των συγχρόνων περιφερειακών σπουδών στην Ελλάδα δεν μπορεί να αγνοήσει»⁶ . Τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα των ερευνών αυτοΰ του είδους σύντομα αναπτύχθηκαν και απέδωσαν θετικά και σ' άλλες περιοχές της Ελλάδος⁷⁰. Τώρα πλέον, οι επιφανειακές έρευνες, αποτελούν συνηθισμένη και βασική πρακτική για ξένες αρχαιολογι­κές σχολές, ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα.

Περπατώντας στους αγρούς (πηγή: Αντελ και Ράνελς, Χωρίς σκαπάνη όπ. σημ. 68, σ. 31)

Σε ένα τμήμα (250 τ.χλμ.) της Δυτικής Μεσσηνίας, με επίκεντρο τον λόφο του Εγκλιανοΰ, την δε­καετία του '90, επαναλήφθηκε επίσης από Αμερικανική αρχαιολογική αποστολή, ένα πρόγραμμα «εντατικής» επιφανειακής εξερεύνησης (Pylos Regional Archaeological Project)⁷¹. Αποτέλεσμα ήταν η αύξηση των αρχαιολογικών θέσεων και η βελτίωση της εικόνας που είχαμε για τις ήδη γνωστές μας θέσεις⁷². Στις μικροπεριοχές που ερευνήθηκαν εντατικά (περίπου 40 τ.χλμ.), ο αριθμός των θέσεων διπλασιάστηκε. Ενώ οι χρονολογημένες στην ΥΕ 3β υποπερίοδο αυξήθηκαν κατά 50%, αποκαλΰπτοντας έτσι, για την ίδια περίοδο, μια οικιστική ιεραρχία τριών επιπέδων⁷³. Μια επιπλέον συμβολή του ερευνητικού προγράμματος, είναι ότι εξέταζε διαχρονικά ολόκληρο το ιστορικό και προϊστορικό φάσμα της ανθρώπινης κατοίκησης στη δυτική Μεσσηνία* από την Παλαιολιθική έως την σύγχρονη εποχή.

Ποταμιά σπίτι αρ. 18 (Νοέμβριος 1995)

Για να ολοκληρωθεί ωστόσο η εικόνα, που θα θέλαμε να έχουμε, απομένουν ακόμη να γίνουν πολ­λά. Όχι μόνο σε επίπεδο τεκμηρίωσης (συλλογής δηλαδή δεδομένων μέσω έρευνας επιφανείας ή/και ανασκαφών στις ήδη γνωστές θέσεις) αλλά και σε επίπεδο διεξοδικής ανάλυσης και επεξεργασίας του αρχαιολογικού υλικού απ' όπου θα απορρέουν συνθετικές μελέτες και ερμηνευτικά αποτελέσματα. Ας δούμε όμως στο σημείο αυτό, ποια είναι η διαδικασία της υπαίθριας εργασίας με σκοπό τον εντο­πισμό αρχαιολογικών θέσεων.