Η ιστορία της Περιοχής μας

Η Πύλος, την οποία ίδρυσε ο μεγαρέας Πύλος, γνώρισε τόσο μεγάλη ακμή και δόξα με τον Νηλέα που ο Όμηρος την αποκαλεί πόλη του Νηλέως.

Ο Νέστωρ, γιός του Νηλέα βασίλεψε τον 13ο αι. π.Χ. επί τρεις γενιές. Σύμφωνα με τον Παυσανία, η ομηρική Πύλος ήταν στο ύψωμα Κορυφάσιο, βόρεια πάνω από τον κόλπο της Βοϊδοκοιλιάς.

Εκεί ήταν, όπως έλεγαν, το σπίτι και ο τάφος του Νέστωρα, και κοντά του ο τάφος του Θρασυμήδη, ενός από τους επτά γιούς του, καθώς και η σπηλιά όπου έβαζε ο μυκηναίος βασιλιάς τις αγελάδες του.

Το ανάκτορο του Νέστωρα βρέθηκε 6 χιλιόμετρα βορειοδυτικά από το Κορυφάσιο, Νότια της Χώρας στον Επάνω Εγκλιανό. Τα ερείπια του ανακτόρου σε συνδιασμό με τις περιγραφές του Όμηρου βεβαιώνουν ότι το εκτεταμένο βασίλειο του Νέστωρα, που έφτανε μέχρι τον Ταύγετο ήταν το δεύτερο σε ισχύ, ακτινοβολία και πλούτο, μετά τις Μυκήνες. Εκατό καράβια έστειλε στην Τροία ο Αγαμέμνων, ο αρχηγός της πανελλήνιας εκστρατείας, ενενήντα ο Νέστωρ.

Η πυρπόληση του μυκηναϊκού ανακτόρου της Πύλου στα τέλη του 13ου ή στις αρχές του 12ου αι. π.Χ., που ευνοήθηκε ιδιαίτερα από τις πυκνές ξυλοδεσιές των τοίχων του κτιρίου, ήταν καθολική και οδήγησε στην ολοκληρωτική καταστροφή την εγκατάλειψη του και στην ερήμωση του χώρου.

Η καταστροφή του ανακτόρου του Νέστορος, όπως και οι καταστροφές ή πυρπολήσεις των άλλων σύγχρονων ανακτόρων του ελλαδικού κόσμου ( Βοιωτικός Ορχομενός, Καδμείον Θηβών, Μυκήνες, Τίρυνθα), πιθανότατα οφείλονται σε γενικότερες λαϊκές αναστατώσεις και εξεγέρσεις στις έδρες των μυκηναϊκών βασιλείων, που οδήγησαν στη συνέχεια σε ανατροπές και πολιτικές ανακατατάξεις.

Η συνέχεια και η ροή της ζωής και του πολιτισμού στην Πύλο, μετά την καταστροφή του ανακτόρου στον Επάνω Εγκλιανό και την κατάλυση της κεντρικής εξουσίας της μυκηναϊκής αρχής των Νηλειδών, αντανακλώνται, στους αιώνες που ακολούθησαν, στους θαλαμοειδείς και θολωτούς τάφους της Μεσσηνίας, με την ηρωολατρεία κατά τη διάρκεια των γεωμετρικών χρόνων και της αρχαϊκής περιόδου..Ο Ηρόδοτος θεωρεί ότι το όνομα Πεισίστρατος, του τυράννου των Αθηνών, ανάγεται σε έναν από τους γιους του Νέστωρα.Την παράδοση ότι οι Νηλείδες βασίλευσαν στην Αθήνα μεταφέρει και ο Παυσανίας λέγοντας ότι, όταν ο καταγόμενος από τη γενιά του Θησέα βασιλιάς της Αθήνας, Θυμοίτης, χρειάστηκε να μονομαχήσει με το Βοιωτό βασιλιά Ξάνθο, που διεκδικούσε εδάφη στα σύνορα της Αττικής, ο Μέλανθος ο Πύλιος, απόγονος του Νηλέως και του Νέστορος, προσφέρθηκε να μονομαχήσει στη θέση του πρώτου υπό τον όρο ότι, αν νικούσε, θα γινόταν αυτός βασιλιάς στην Αθήνα μετά τον Θυμοίτη. Ο Μέλανθος σκότωσε τον Ξάνθο και έγινε βασιλιάς, φέρνοντας στη βασιλική εξουσία της Αθήνας στους Νηλείδες. Έτσι, ενδεχομένως, βρίσκει την εξήγηση της η ταύτιση της προστάτιδας της Αθήνας, Αθηνάς, με το σύμβολο των Νηλειδών, τη γλαύκα..

Μετά την καταστροφή του ανακτόρου του Νέστωρα ο άνω Εγκλιανός εγκαταλείπεται , η Πύλος και ολόκληρη η περιοχή θα περάσει στα χέρια των Λακεδαιμονίων κατά τη διάρκεια των τριών Μεσσηνιακών πολέμων (743-724,685-667 και 464-454 αντίστοιχα). Αργότερα, το 425 π.Χ., στα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου οι Αθηναίοι, περιπλέοντας την Πελοπόννησο, καθώς κατευθύνονταν προς τη Σικελία, αναγκάστηκαν ύστερα από τρικυμία να σταματήσουν στην Πύλο. Τότε, στρατηγός Δημοσθένης αντιλήφθηκε τα γεωπολιτική σημασία της και έπεισε τους Αθηναίους να την οχυρώσουν με τείχος.Έτσι δημιουργήθηκε ναυτική βάση στην επικράτεια των Λακεδαιμονίων όπου θα μπορούσαν οι Αθηναίοι, μαζί με τους Μεσσήνιους, να παρενοχλούν τους αιώνιους αντιπάλους τους.

Ο Δημοσθένης, αφού μέσα σε έξι ημέρες όρθωσε οχυρώσεις, έστειλε δυο πλοία στην Αθήνα, για να ζητήσει ενισχύσεις, ενώ ο υπόλοιπος στόλος αναχώρησε για τη Σικελία. Οι Λακεδαιμόνιοι, θορυβημένοι, διέταξαν το στρατό τους, που υπό το βασιλιά ’γη είχε εισβάλει και κατέστρεφε την Αττική, να εγκαταλείψει κάθε δραστηριότητα και να μεταβεί στην Πύλο. Η επίθεση των Λαακεδαιμονίων αποκρούστηκε ενώ ακολούθησε απόβαση των Αθηναίων στη Σφακτηρία όπου, ύστερα από σκληρές μάχες, οι 292 Λακεδαιμόνιοι που επέζησαν, αναγκάστηκαν να παραδοθούν, αφού αμύνθηκαν επί 72 ημέρες. Οι Λακεδαιμόνιοι αιχμάλωτοι οδηγήθηκαν στην Αθήνα και η απελευθέρωση τους αποτέλεσε διαπραγματευτικό όρο της Σπάρτης στην εξέλιξη του πολέμου. Η αιχμαλωσία των Λακεδαιμονίων θεωρήθηκε βαρύτατη και προσβλητική ήττα της Σπάρτης, αφού ήταν και η μοναδική στην ιστορία της που έγινε στα εδάφη της.

Μετά την ήττα των Λακεδαιμονίων στη Σφακτηρία οι Αθηναίοι άφησαν στην περιοχή μόνιμη φρουρά, η οποία ενισχύθηκε από Μεσσήνιους και έτσι το οχυρό του Δημοσθένη έγινε ισχυρή στρατιωτική βάση. Με την ειρήνη του Νικία, το 421 π.Χ., οι Αθηναίοι απελευθέρωσαν τους Λακεδαιμόνιους αιχμάλωτους της Σφακτηρίας, διατηρώντας όμως την οχυρωμένη βάση τους . Όταν ο πόλεμος ξανάρχισε, οι Λακεδαιμόνιοι μπόρεσαν να εκπορθήσουν το οχυρό των Αθηναίων και να καταλάβουν την τοποθεσία το 409 π.Χ. η περιοχή ερημώθηκε και πάλι.

Το 369 π.Χ., μετά τις νίκες του Επαμεινώνδα εναντίον των Σπαρτιατών, που είχαν ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση όλων των μεσσηνίων ειλώτων και την ίδρυση της Μεσσήνης, η περιοχή ξαναβρήκε τη θέση της ως μεσσηνιακό επίνειο. Ωστόσο, η έλλειψη μιας ισχυρής τοπικής μεσσηνιακής προσωπικότητας, καθώς και η μακροχρόνια κατοχή της Μεσσηνίας από τους Λακεδαιμονίους, οι οποίοι δεν είχαν ενδιαφερθεί ιδιαίτερα για ναυτικές δραστηριότητες, είχαν ως αποτέλεσμα να μείνουν σχετικά αναξιοποίητες οι σημαντικές δυνατότητες που προσέφεραν οι παραθαλάσσιες στρατηγικές θέσεις της Μεθώνης, της Κορώνης και της Πύλου.

Στους μακεδονικούς χρόνους η Πύλος αναφέρεται ως ελεύθερη μεσσηνιακή περιοχή, η οποία διατηρήθηκε στην ελληνιστική περίοδο και στη ρωμαιοκρατία. Στους ελληνιστικούς χρόνους η Πύλος συμμετείχε στην Αχαϊκή Συμπολιτεία (219 π.Χ.) και κατά τη διάρκεια της ρωμαιοκρατίας αυτονομήθηκε και έκοψε δικό της νόμισμα.

Τίποτα σχεδόν δεν είναι γνωστό για την ευρύτερη περιοχή σε ό,τι αφορά την περίοδο δέκα αιώνων που ακολούθησε τη ρωμαιοκρατία καθώς δεν υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα.

Από το 1204 ξεκινά η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα. Οι Φράγκοι εκχωρούν στους Βενετούς τα 3/8 των εδαφών του Βυζαντίου. Στην Πελοπόννησο οι Φράγκοι εγκαταστάθηκαν στην δυτική ακτή δημιουργώντας το πριγκιπάτο της Αχαϊας και έφτιαξαν νέα κάστρα ενα εκ των οποίων ήταν στον κόλπο του Ναβαρίνου.

Το 1430 ο Θ.Παλαιολόγος κατέλυσε το Φράγκικο Πριγκιπάτο της Αχαϊας και οι Έλληνες έγιναν πάλι κύριοι της Πελοποννήσου εκτός από το Ναβαρίνο, τη Μεθώνη, την Κορώνη και το ’ργος που παρέμειναν στα χέρια των Βενετών.

Το 1500 το παλιό Ναβαρίνο πέφτει στα χέρια των Τούρκων μαζί με την Μεθώνη και την Κορώνη. Το 1573 η Οθωμανική διοίκηση έκτισε νέο φρούριο στη θέση της σημερινής Πύλου, το Νιόκαστρο. Το παλαιό κάστρο συνέχισε να κατασκευάζεται έχασε, όμως, την στρατηγική του σημασία. Οι Βενετοί, όμως, ποτέ δεν έπαψαν να εποφθαλμιούν τις παλιές τους βάσεις στην Ελλάδα και αποφάσισαν να επανέλθουν συνεχίζοντας τον πόλεμο με τους Τούρκους. Με γενικό αρχηγό τον δόγη Φραντζέσκο Μοροζίνι άρχισαν το 1684 την κατακτητική τους εκστρατεία στην Ελλάδα.

Τον Ιούνιο του 1686 οι Βενετοί με 10.000 πεζούς και 1.000 ιππείς αποβιβάστηκαν στο Ναβαρίνο. Η Τουρκική φρουρά του Παλιόκαστρου παραδόθηκε στον αρχηγό των χερσαίων δυνάμεων των Βενετών. Τον επόμενο μήνα πολιόρκησαν τον Νιόκαστρο που παραδόθηκε αφού άντεξε μόνο δώδεκα μέρες στενής πολιορκίας.

Μετά την επιτυχή εκστρατεία του Μοροζίνι, οι Βενετοί χώρισαν την Πελοπόννησο σε τέσσερα διαμερίσματα, της Ρομανίας με πρωτεύουσα το Ναύπλιο, της Αχαίας με πρωτεύουσα την Πάτρα, της Λακωνίας με πρωτεύουσα τη Μονεμβασιά και της Μεσσηνίας με πρωτεύουσα το Νιόκαστρο (Navarino Nuovo). Το διαμέρισμα της Μεσσηνίας περιλάμβανε τη Μεθώνη, την Κορώνη, την Ανδρούσα, την Καλαμάτα, την Κυπαρισσία και τμήμα της Αρκαδίας που έφτανε ως το Λεοντάρι, το Φανάρι και την Καρύταινα.

Την άνοιξη του 1770 μία ναυτική μοίρα λίγων πλοίων αποβιβάζεται στο Οίτυλο κατ΄ εντολήν της αυτοκράτειρας της Ρωσίας Αικατερίνης Β΄ που ένα χρόνο πριν είχε κηρύξει τον πόλεμο εναντίον των Τούρκων, με επικεφαλείς τους αξιωματικούς της Τσαρικής φρουράς Αλέξανδρο και Θεώδωρο Ορλώφ.

Αρχικά, με τη βοήθεια ξεσηκωμένων Ελλήνων, κατέλαβαν το Μυστρά και το Ναβαρίνο. Στην Τρίπολη όμως απέτυχαν, με αποτέλεσμα το διωγμό και την σφαγή των Ελλήνων, στην Κορώνη δεν μπόρεσαν να καταλάβουν το φρούριο και μετά από δύο μήνες έλυσαν την πολιορκία, το ίδιο και στη Μεθώνη όπου μετά από σκληρή πολιορκία δέκα ημερών αναγκάστηκαν να εγκαταλέιψουν τις θέσεις τους καθώς 8000 Αλβανοί είχαν ενισχύσει τις τουρκικές δυνάμεις.

Οι Ρώσοι αποφασίζουν να εγκαταλείψουν και το Ναβαρίνο. Ανατινάζουν τα πυρομαχικά τους και αποχωρούν επιβιβάζοντας στα πλοία τους μόνο μερικούς Έλληνες αρχηγούς αφήνοντας στο έλεος των Αλβανών όλους τους άλλους. Μετά την αποχώρηση των Ρώσων οι Τούρκοι κράτησαν το Νιόκαστρο άλλα 50 χρόνια, μέχρι την Ελληνική Επανάσταση (1821).

Οι επιπτώσεις της αποτυχημένης εξέγερσης που ονομάστηκε Ορλωφικά ήταν τραγικές διότι εκτός από τις σφαγές, τουλάχιστον 30000 Έλληνες εγκατέλειψαν την Πελοπόννησο με προορισμό τα Ιόνια νησιά και τη Σικελία. Στους δε οικισμούς της Πελοποννήσου και ειδικότερα της Μεσσηνίας κυριαρχούσε εικόνα καταστροφής και ερήμωσης.