Το νομοσχέδιο ACTA, ο έλεγχος και η λογοκρισία στο Διαδίκτυο

Τί είναι η ACTA;
Η ACTA (Anti-Counterfeiting Trade Agreement), όπως δηλώνει και το όνομα, είναι μια «Εμπορική Συμφωνία Κατά της Παραποίησης/Απομίμησης». Στην πραγματικότητα όμως, είναι πολλά περισσότερα απ’ ότι δηλώνει το όνομα. Η ACTA έχει παρόμοιο περιεχόμενο με τις απαράδεκτες SOPA και PIPA, που η εφαρμογή τους στις ΗΠΑ, ανεστάλη μετά από την παγκόσμια κατακραυγή.

Ποιοί την προωθούν;
Εταιρείες μεγαθήρια, όπως Pfizer, Monsanto, Time Warner, Sony, Walt Disney, Motion Picture Association of America κ.ά

Πού αποσκοπεί;
Αποσκοπεί στην επιβολή ενός πλαισίου για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και την αντιμετώπιση των παραποιημένων προϊόντων («πειρατεία», παραχάραξη, αντιποίηση κ.λπ.), μέσω ποινικών κυρώσεων, οι οποίες παρακάμπτουν το νομοθετικό πλαίσιο των κρατών που το επικυρώνουν. Ουσιαστικά, επιδιώκεται ο έλεγχος π.χ. του Διαδικτύου, της καλλιέργειας, των φαρμάκων κ.ά, με εκφοβιστικές μεθόδους.

Τί σημαίνει πρακτικά αυτό;
Η ACTA, όσον αφορά το Διαδίκτυο, μεταξύ άλλων, θα δώσει, κυρίως, στην μουσική, κινηματογραφική και εκδοτική βιομηχανία, ένα νομικό όπλο, με το οποίο θα μπορεί να ελέγχει το Διαδίκτυο, καθώς και τους ίδιους τους χρήστες. Το νομοσχέδιο ACTA, καθιστά τις Υπηρεσίες Παροχής Διαδικτύου (ISP), νομικά υπεύθυνες για την παρακολούθηση της δραστηριότητας των χρηστών στο Διαδίκτυο. Τα πρώτα μεγάλα θύματα αυτής της εξέλιξης, θα είναι ιστοσελίδες όπως η Google, η Βικιπαίδεια, το YouTube, το Facebook, το Twitter κ.ά., καθώς το υλικό που διακινείται σ’ αυτές (μια φωτογραφία, ένα βίντεο κ.λπ.), από τα εκατομμύρια των χρηστών, μπορεί να επιφέρει βαρύτατες ποινικές κυρώσεις και σ’ αυτές και στους χρήστες. Ο χρήστης, που πλέον, άμεσα ή έμμεσα, θα μοιράζεται αρχεία, τα οποία προστατεύονται με πνευματικά δικαιώματα, θα αντιμετωπίζει το φάσμα, ακόμα και της φυλάκισης, πολύ πιο έντονα -ή στην καλύτερη περίπτωση ποινές όπως πρόστιμα και κατάσχεση των «οργάνων του εγκλήματος» (π.χ. υπολογιστής) κ.ά. Ουσιαστικά πρόκειται για την επιβολή της αυτολογοκρισίας και του περιορισμού της ελεύθερης έκφρασης.

Όσον αφορά άλλους τομείς, η ACTA βρίσκει εφαρμογή π.χ. σε βιομηχανίες φαρμάκων και τροφίμων, κι έτσι θα απαγορεύεται η κατασκευή αντιγράφων φαρμάκων (γενόσημα) και η χρησιμοποίηση κατοχυρωμένων σπόρων καλλιέργειας, κάτι που θα έχει δυσμενέστατες επιπτώσεις, πρωτίστως σε φτωχές χώρες (δείτε εδώ, στην περίπτωση της Ινδίας, τι σημαίνει πρακτικά αυτό -βίντεο «Χρηματιστήριο τροφίμων»).

Για να γίνει πιο κατανοητή η παράνοια της ACTA, ας αναφερθεί ένα παράδειγμα, που είναι μέσα στο πνεύμα αυτού το νόμου: Αν ανεβάσετε, στο YouTube ή στο Facebook, ένα τραγούδι, ή ένα βίντεο με απόσπασμα από το δελτίο ειδήσεων του Mega ή από μια ταινία, είστε παράνομοι, για πολλούς και διάφορους ευνόητους λόγους, με πρώτον και κυριότερον την άνευ αδείας αντιγραφή, ενώ παράνομοι θα είναι τόσο ο διαδικτυακός τόπος που ανέβηκε το βίντεο, όσο και ο παροχέας. Παρομοίως, οι αγρότες, αν αγοράσετε και καλλιεργήσετε σπόρους της πανίσχυρης Μονσάντο (ή της όποιας Μονσάντο), δεν έχετε δικαίωμα να χρησιμοποιήσετε τους νέους σπόρους που θα δημιουργηθούν από την σοδειά για την επόμενη καλλιέργεια, κι αυτό, επειδή οι νέοι σπόροι θεωρούνται προϊόν αντιγραφής των σπόρων της Μονσάντο, που τους έχει κατοχυρώσει σαν ευρεσιτεχνία (πατέντα). Για αυτές τις «παρανομίες» το «δίκαιο» της ACTA θα υπερισχύει του εκάστοτε αστικού δικαίου της χώρας που το ψήφισε. Μπορεί να επιβάλλει μεγαλύτερες ποινές, μα όχι μικρότερες.

Η Ελλάδα έχει ψηφίσει αυτό το νομοσχέδιο;
Ναι. Το νομοσχέδιο συζητήθηκε διακριτικά (δηλ. στα μουλωχτά) για μερικά χρόνια και ψηφίστηκε και από την Ελλάδα στο Τόκιο, στις 26 Ιανουαρίου 2012, παρ’ όλες τις ασαφείς διατυπώσεις, τα θολά όρια και τις ακραίες προβλέψεις. Έχει ψηφιστεί επίσης από τις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία, την Ιαπωνία κ.ά.

Από πότε ισχύει;
Το νομοσχέδιο δεν ισχύει ακόμα, καθώς, στην περίπτωση της Ελλάδας, θα πρέπει να εγκριθεί κι από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτό θα συμβεί τον Ιούνιο του 2012.

ΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΣΑΦΕΣ, ΠΩΣ ΑΥΤΟ ΤΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ, ΣΤΑΛΙΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΧΙΤΛΕΡΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ, ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΕΡΑΣΕΙ. ΚΑΙ Σ’ ΑΥΤΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΔΡΑΜΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΟΙ ΕΝΕΡΓΟΙ ΧΡΗΣΤΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ. ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΛΙΓΕΣ ΦΟΡΕΣ ΠΟΥ ΤΟ «ΔΙΑΔΩΣΤΕ ΤΟ», ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΟΥΜΕ ΠΡΑΞΗ ΓΙΑ ΚΑΤΙ ΠΟΛΥ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΟΧΙ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΣΤΙΚΟ ΜΥΘΟ ΟΠΩΣ ΣΥΝΗΘΙΖΕΤΑΙ, ΓΙΑΤΙ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΜΑΣ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗΣ. ΜΕ ΟΠΟΙΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΔΙΑΘΕΤΕΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΑΣ, ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΙΝΗΘΕΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ΕΤΣΙ ΩΣΤΕ ΑΥΤΟΣ Ο ΦΑΣΙΣΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ, ΝΑ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΝΗΚΕΙ: ΣΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ.

Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν το Σάββατο παρά το δριμύ ψύχος σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Γερμανίας κατά της διεθνούς Εμπορικής Συμφωνίας Καταπολέμησης της Παραποίησης (ACTA)· κινητοποιήσεις έγιναν στη Γαλλία, τη Βουλγαρία, όπως και την Ελλάδα, την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

Τον μεγαλύτερο αριθμό διαδηλωτών κατά της ACTA σε ολόκληρη τη Γερμανία συγκέντρωσε το Μόναχο όπου περίπου 16.000 άνθρωποι πραγματοποίησαν ειρηνική πορεία. Στο Βερολίνο διαμαρτυρήθηκαν κατά της συμφωνίας περίπου 10.000 άνθρωποι, στο Αμβούργο 5.000, στο Ντόρτμουντ 4.000, στη Φρανκφούρτη 3.000 και ο ίδιος αριθμός στη Δρέσδη, σύμφωνα με συγκλίνουσες πηγές.

Σε 3.000 υπολογίζονται αυτοί που διαδήλωσαν στη Σόφια, στη Βουλγαρία, η οποία έχει υπογράψει την ACTA. Πραγματοποίησαν πορεία γύρω από το Κοινοβούλιο, φωνάζοντας συνθήματα όπως «Όχι στην ACTA» και «Μαφία», προσάπτοντας στην κυβέρνησή τους ότι υπέγραψε μυστικά τη συμφωνία, χωρίς καμία δημόσια διαβούλευση.

Παράλληλα πολλές εκατοντάδες διαδηλωτές πραγματοποίησαν πορεία και στο Παρίσι κατά της συμφωνίας. «Υπό συνθήκες ανωνυμίας γεννήθηκε η επανάσταση», αναφερόταν σε πανό των διαδηλωτών, στο οποίο γινόταν υπαινιγμός για τη δράση των χακτιβιστών Anonymous, η οποία έχει αυξηθεί τις τελευταίες εβδομάδες σε πολλές χώρες.

Η ACTA, η οποία υπογράφτηκε από 22 χώρες της ΕΕ τον Ιανουάριο (μεταξύ τους και την Ελλάδα), έχει στόχο να προστατεύει τα πνευματικά δικαιώματα «συμπεριλαμβανομένης και της καταστρατήγησης που γίνεται στο ψηφιακό περιβάλλον».

Οι επικριτές της περιγράφουν τη συμφωνία αυτή ως μια εν δυνάμει σοβαρή επίθεση στην ελευθερία της έκφρασης και στα δικαιώματα των χρηστών του Ίντερνετ. Από τον Ιανουάριο έχουν ενταθεί οι διαμαρτυρίες, κυρίως από χρήστες του Ίντερνετ που υποστηρίζουν ότι όσες χώρες την υπογράψουν θα επιβάλουν ποινές φυλάκισης ακόμη και όταν παραβιάζεται το κοπιράιτ για μη εμπορικούς σκοπούς.

Η Γερμανία ανακοίνωσε τη Παρασκευή ότι αναστέλλει προς το παρόν την επικύρωση της συμφωνίας. Ωστόσο το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών διαβεβαίωσε ότι καμία οριστική απόφαση δεν έχει ληφθεί προς το παρόν.

Απάντηση της Κομισιόν

Σε μία παράλληλη εξέλιξη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευε στο Ίντερνετ μακροσκελές κείμενο για να αντικρούσει τις κατηγορίες που διατυπώνονται εναντίον της για έλλειψη διαφάνειας. Σε αυτό αναφέρονται λεπτομερώς οι συνθήκες υπό τις οποίες έγιναν οι διαπραγματεύσεις για την ACTA.

• Διαβάστε τις θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (PDF)
• Το κείμενο της ACTA στα ελληνικά (PDF) και τα αγγλικά (PDF).

Οι συνομιλίες έγιναν από τον Ιούνιο του 2008 ως τον Οκτώβριο του 2010 με τη συμμετοχή εκπροσώπων των διαπραγματευόμενων χωρών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενημερώθηκε για την εξέλιξή τους, όπως διαβεβαιώνει η Επιτροπή στο έγγραφό της.

«Η ΕΕ αρνείται κατηγορηματικά ότι παραχώρησε μια προνομιακή πρόσβαση σε πληροφορίες σε οποιαδήποτε ομάδα», επισημαίνει η Κομισιόν στο κείμενο αυτό, το οποίο δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της, υπογραμμίζοντας επίσης ότι δεν υπάρχουν μυστικά πρωτόκολλα συμφωνίας. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, «εκπρόσωποι των κυβερνήσεων των διαπραγματευόμενων χωρών ήταν παρόντες στην αίθουσα», καταλήγει η Επιτροπή.