Ο καθαρός αέρας κάνει καλό στην υγεία
Στον ολοένα και περισσότερο αστικοποιούμενο κόσμο μας, αποδεικνύεται ότι το πράσινο κάνει καλό και σε μας, όχι μόνο στον πλανήτη. Ακούστε πώς δουλεύει: Η σύγχρονη ζωή - μεταφορές, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, φορολογία - όλα αυτά επιβαρύνουν τον εγκέφαλο και το σώμα μας. Τα τελευταία χρόνια, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις και το Εργαστήριο Τοπίου και Ανθρώπινης Υγείας, αλλά και από άλλα ερευνητικά κέντρα, έχουν συγκεντρώσει πληθώρα στοιχείων που υποδεικνύουν ότι ο σύνδεσμος μας με τη φύση είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχολογική και σωματική μας υγεία, επειδή βοηθά στην επαναφόρτιση του εγκεφάλου μας ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το άγχος της καθημερινότητας ευκολότερα.
Αυτή η βαθιά ριζωμένη εξάρτηση μας από το περιβάλλον είναι ίδια με αυτή των υπολοίπων ζώων απ'Α ότι φαίνεται, καθώς όπως και οι άλλοι οργανισμοί, εξελιχθήκαμε για να ευδοκιμούμε στο φυσικό μας περιβάλλον, λέει η Frances (Kuo) Ming, διευθύντρια του Εργαστηρίου.
Μετατόπιση προς το άστυ
Το 2007, για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, ο αριθμός των ανθρώπων που κατοικούν σε αστικά κέντρα ήταν μεγαλύτερος από τον αριθμό των κατοίκων της υπαίθρου.
Τα αστικά περιβάλλοντα, με την κίνηση και τους αγχωτικούς ρυθμούς, αποστραγγίζουν διαρκώς τις πνευματικούς μας πόρους επειδή είμαστε υποχρεωμένοι να λειτουργούμε ασταμάτητα ώστε να δίνουμε προσοχή σε μυριάδες ερεθίσματα.
Παρομοίως, τα ζώα που έχουν απομακρυνθεί από το φυσικό τους περιβάλλον καταπέφτουν σωματικά και πνευματικά -υποβιβάζονται τα γονικά προσόντα, αυξάνεται η επιθετικότητα, το παιχνίδι σταματά. Ορισμένα από αυτά τα συμπτώματα απαντώνται σε ιδιαίτερα αγχωτικούς ανθρώπινους πληθυσμούς.
«Στην πορεία της εξέλιξης, η ιδέα είναι ότι εκ φύσεως στρέφουμε το ενδιαφέρον μας προς τα φυσικά φαινόμενα», εξηγεί η Kuo.
Χάρη στη εξελικτική πορεία, δεν χρειάζεται να κοπιάσουμε για να δώσουμε προσοχή στη φύση. Είναι κάτι το φυσικό. Η Kuo και οι συνεργάτες της συνέταξαν πολυάριθμες μελέτες, οι οποίες δείχνουν ότι το να εξασκούμε αυτό το εύκολο ενδιαφέρον μας προς τη φύση, ακόμα και ασυνείδητα, βελτιώνει την ικανότητα της προσοχής και της αντίδρασης μας σε αγχωτικές καταστάσεις.
Πράσινο εναντίον μη-πρασίνου
Το 2001, σε μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Environment and Behavior, η Kuo και οι συνεργάτες της ζήτησαν από τους γονείς παιδιών με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής να εκτιμήσουν τις δραστηριότητες, οι οποίες φαίνεται να ανακουφίζουν τα παιδιά από τα συμπτώματα της διαταραχής, καθώς και εκείνες οι οποίες τα όξυναν.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι τα παιδιά λειτουργούσαν καλύτερα όταν ασκούσαν «πράσινες» δραστηριότητες (π.χ. μια δραστηριότητα που λάμβανε χώρα σε φυσικό περιβάλλον, όπως το ψάρεμα, το ποδόσφαιρο) απ'Α ότι σε «μη-πράσινες» (όπως το να δουν τηλεόραση, ή να παίξουν βιντεοπαιχνίδια).
Σε μια άλλη έρευνα, οι ερευνητές πήραν συνέντευξη από τις γυναίκες ενοίκους εργατικών κατοικιών. Η κάθε ερωτώμενη, τυχαία τοποθετήθηκε σε ένα δωμάτιο με θέα ένα δέντρο ή γρασίδι ή σε δωμάτιο που "έβλεπε" σε γυμνή αυλή.
Μέσα από τις συνεντεύξεις, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι ένοικοι, τα διαμερίσματα των οποίων "έβλεπαν" σε κήπο ή αυλή με πράσινο, ανέφεραν λιγότερες επιθετικές συγκρούσεις, συμπεριλαμβανομένης της οικιακής βίας, σε σύγκριση με αυτούς που δεν είχαν καθόλου θέα πρασίνου. Επιπλέον, ανέβαλαν λιγότερο τους στόχους τους, όπως το να βρουν δουλειά ή σπίτι, και δεν είχαν την τάση να θεωρούν τα προβλήματα τους άλυτα.
Το να επαναφορτίζουμε τις ικανότητες της προσοχής μας, «μας επιτρέπει να είμαστε καλύτεροι, να σκεφτόμαστε καλύτερα,» λέει η Kuo.
Αυτά τα οφέλη μπορούν να ξεφύγουν από το ατομικό επίπεδο και να αγγίξουν το σύνολο της κοινότητας, ακόμα και της κοινωνίας, ενδυναμώνοντας τους κοινωνικούς δεσμούς και βοηθώντας τους μειονεκτικούς πληθυσμούς να αντιμετωπίζουν καλύτερα και να λύνουν τα προβλήματα τους.
«Όταν παίρνεις τις ατομικά επιδράσεις και τις μεγεθύνεις, λόγω του γεγονότος ότι οι άνθρωποι γύρω σου μοιράζονται το ίδιο περιβάλλον, μπορείς να καταλάβεις ότι είναι πολύ, πολύ σημαντικές επιδράσεις,» λέει η Kuo.
Για παράδειγμα, οι περιοχές με πράσινο καταγράφουν μικρότερα ποσοστά εγκληματικότητας και μεγαλύτερη κοινωνικοποίηση ανάμεσα στους γείτονες. Σε κτίρια όπου υπάρχει πράσινο και δέντρα, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τους εξωτερικούς χώρους περισσότερο, και ως συνέπεια, βλέπουν ο ένας τον άλλο περισσότερο. Επομένως, υπάρχουν περισσότερα «μάτια» στους δρόμους, τα οποία αποτρέπουν το έγκλημα. Είναι κάτι σαν τον «σπόρο γύρω από τον οποίο θα αναπτυχθούν πιο δεμένες γειτονιές,» σημειώνει η Kuo.
Σωματική υγεία
Άλλες έρευνες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η πρόσβαση σε χώρους πρασίνου οδηγεί σε βελτίωση της σωματικής υγείας.
Έρευνα που διενεργήθηκε σε ηλικιωμένους 80 έως 85 ετών στο Τόκιο της Ιαπωνίας ανακάλυψε ότι όσοι είχαν πρόσβαση σε χώρους πρασίνου είχαν χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας, ακόμα και στις περιπτώσεις στις οποίες ελήφθη υπόψη η κοινωνικοοικονομική θέση.
Μια άλλη έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο απέδειξε ότι οι διαφορές υγείας, που συνήθως παρατηρούνται ανάμεσα στους εύπορους και τους άπορους, εξαφανίστηκαν όταν συμπεριλήφθηκε στις παραμέτρους η πρόσβαση σε χώρους πρασίνου.
Άλλη έρευνα στην Ιντιανάπολις βρήκε ότι τα παιδιά που ζουν σε πράσινες γειτονιές παρουσίαζαν μειωμένο κίνδυνο παχυσαρκίας.
«Όλα τα ευρήματα οδηγούν στην ίδια κατεύθυνση,» αναφέρει η Kuo. Η ίδια σημειώνει ότι όλες οι σχέσεις μεταξύ πράσινων χώρων και υγείας θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην καθημερινότητα μας, σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο.
Μετά από μια δύσκολη μέρα στην εργασία μας, το να ασχοληθούμε λίγο με τον κήπο θα μας έκανε καλό. Ή οι φοιτητές αν έπαιζαν ποδόσφαιρο προτού να καθίσουν να διαβάσουν για το διαγώνισμα.
Σύμφωνα με την Kuo, δεν είναι μόνο η φύση που μπορεί να μας βοηθήσει να αναζωογονηθούμε. Το διάβασμα ενός βιβλίου, το άκουσμα μουσικής ή το να περάσουμε λίγη ώρα με τους φίλους και την οικογένεια μας, μπορεί εξίσου να μας βοηθήσει να ξεκουράσουμε τον εγκέφαλο μας. Επιπλέον, οι πόλεις και οι κοινότητες μπορούν να επωφεληθούν από αυτές τις πληροφορίες.
Το Σικάγο προσφάτως δεσμεύτηκε να εφαρμόσει μια πρωτοβουλία για δενδροφύτευση ύψους $10εκατ. Εν μέρει, η κίνηση αυτή οφείλεται στις έρευνες που διενέργησαν η Kuo και οι συνεργάτες της. Η Ουάσιγκτον, η Φιλαδέλφεια και η Νέα Υόρκη επίσης έχουν πολιτικές φύτευσης περισσοτέρων δένδρων.
«Φαίνεται ότι αυτοί που παίρνουν αποφάσεις μας δίνουν προσοχή,» είπε η Kuo. Ωστόσο, «παρόλο που βρίσκουμε όλους αυτούς τους τρόπους που το περιβάλλον επιδρά πάνω μας, ακόμα δεν τους έχουμε ανακαλύψει όλους,» επισημαίνει η Kuo.